(Ne)ulaganja u nerazvijena područja

Jumko jedini svetao primer

Jedno od obećanja u predizbornoj kampanji za parlamentarne izbore odnosilo se i na ravnomerni regionalni razvoj. Od tog cilja ne odustaju ni čelnici DS ni G17 Plus, samo je problem što niko ne pominje koliko štete nerazvijenim opštinama nanose time što se tri meseca bezuspešno dogovaraju o sastavljanju vlade. A uporedna analiza zarada i troškova života nimalo ne ohrabruje. Činjenica je da su samo Beograđani i stanovnici pojedinih mesta u Vojvodini svojim platama mogli da pokriju prosečnu potrošačku korpu, dok su stanovnici ne samo juga Srbije nego i većine gradova u centralnoj Srbiji i Vojvodini bili suočeni sa egzistencijalnim problemima. Na crnoj listi su se našli Zrenjanin, Subotica, Zaječar, Leskovac, ali pre svih Svrljig gde je prosečna plata od 9.997 dinara bila niža i od polovine proseka ostvarenog u Srbiji.

Statistika, takođe, beleži da cene hrane nisu bile adekvatne zaradama. Naprotiv, veoma česta pojava je da su cene osnovnih artikala više na jugu nego na severu zemlje. Slično je, kažu statističari, i sa cenama komunalija. Ne čudi, otuda, što je prema podacima Poreske uprave samo 36 građana u 28 opština podnelo prijave o zaradama većim od 1,1 milion dinara, dok je opština Novi Beograd, rekorder po broju milionera u Srbiji (2.770 građana). Ispalo je tako da je žitelju Bele Palanke koji je lane zarađivao u proseku 90 evra mesečno, bilo potrebno da radi više od godinu dana da bi zaradio prosečnu platu jednog milionara.

Prema procenama ekonomista, jedino rešenje za ispravljanje ovog disbalansa leži u investicijama, odnosno otvaranju novih radnih mesta u najnerazvijenijim sredinama. Međutim, prema podacima Agencije za promociju izvoza i stranih ulaganja, stranim investitorima nisu posebno zanimljive opštine na jugu i jugozapadu Srbije. Investicije iz inostranstva jednostavno obilaze Bujanovac, Preševo, Svrljig, Vladičin Han, Majdanpek, Zaječar, Krupanj, Mionicu, odnosno opštine gde stopa nezaposlenosti prelazi 30 odsto. Sličnu sudbinu dele i opštine raškog okruga, što zbog izražene sive ekonomije što zbog loše infrastrukture. Retki su primeri kao što je Vranje gde je britanska firma Alena svoj interes za ulaganje videla u kupovini dela pogona Jumka.

Strani kapital očito odlazi tamo gde su bolji uslovi za ulaganje. Ekonomisti su imali ozbiljnih zamerki na mere koje je vlada dosta pompezno najavljivala lane stimulišući određenom svotom novca iz budžeta ili uvođenjem različitih poreskih olakšica za otvaranje svakog novog radnog mesta, posebno u nerazvijenim područjima. Smatrali su da je uloga države da ulaže u infrastrukturu, a ne da stvara različite uslove privređivanja za privrednike. Odlazeća vlada pokušala je i preko Nacionalnog investicionog plana da stimuliše dolazak stranih investitora u nerazvijena područja odobravajući svaku ideju lokalnih vlasti o gradnji i najmanje deonice puta ili drugih projekata infrastrukture. Međutim, i sami kreatori NIP, priznali su da su pogrešili u proceni, jer, ispostavilo se da nerazvijene sredine nemaju dovoljno stručnih kadrova koji mogu da pripreme projekat za koji se sredstva traže, pa je u tom smislu najavljivana pomoć države u budućnosti.